Slaap

Uit onderzoek blijkt dat één op de vijf Nederlanders te maken heeft met slaapproblemen.

Slaap kan worden onderverdeeld in de volgende componenten:

1. Het Circadiaans ritme, ook wel de biologische klok genoemd
2. Slaapdruk

De biologische klok is gelokaliseerd in een specifiek gebied van de hersenen, de Suprachiasmatische nucleus (SCN). Wanneer de hoeveelheid licht die via de ogen binnenkomt afneemt, stuurt de SCN een signaal naar de pijnappelklier (Epifyse). Deze klier produceert vervolgens het hormoon melatonine. Melatonine wordt aangemaakt uit tryptofaan, dat via een chemisch proces eerst wordt omgezet in serotonine en daarna in melatonine. De aanmaak van melatonine wordt gereguleerd door de biologische klok onder invloed van licht. Gedurende de nacht wordt de geproduceerde melatonine weer afgebroken.

Overdag, tijdens fysieke en mentale activiteit, verbruikt het lichaam energie. Dit proces leidt tot de vrijmaking van een stof genaamd adenosine. Adenosine hoopt zich op in de hersenen, waarbij een toenemende concentratie resulteert in een grotere slaapdruk en een sterkere behoefte aan slaap. In de nacht wordt deze stof afgebroken.

Slaapschuld verwijst naar de mate van opgebouwde slaapdruk. Deze ontstaat door een gebrek aan slaap in combinatie met een actieve levensstijl. Een hoge slaapschuld leidt tot een snellere inslaaptijd en diepere slaap. Het slapen gedurende de dag of een langdurig verblijf in bed in de ochtend kan de opbouw van slaapdruk echter verstoren.

De functies van slaap

1. Hersenen reinigen: Tijdens de slaap wordt het glymfatische systeem in de hersenen actief. Gedurende de dag hopen afvalstoffen zich op, maar ’s nachts wordt de extracellulaire ruimte vergroot, waardoor het glymfatische systeem deze stoffen kan afvoeren.
2. Herstellen van energiereserves: Tijdens de slaap wordt een overschot aan glucose omgezet in glycogeen, dat fungeert als energiereserve voor de hersenen. Dit proces is van cruciaal belang voor situaties waarin plotseling meer energie vereist is.
3. Optimalisatie van neurale verbindingen: Onnodige verbindingen in de hersenen worden ‘gesnoeid’, waardoor er ruimte ontstaat voor de vorming van nieuwe verbindingen gedurende de dag.
4. Geheugenverwerking: Informatie die gedurende de dag is opgenomen (korte termijngeheugen in de hippocampus) wordt tijdens de slaap omgezet in langdurige herinneringen, opgeslagen in de hersenschors.
5. Regulatie van emoties: Emotionele verwerking vindt plaats in de amygdala, terwijl de prefrontale cortex een remmende en controlerende rol speelt. Bij slaaptekort functioneert de prefrontale cortex minder goed, wat leidt tot impulsiever gedrag en intensere emotionele reacties.
6. Mentale gezondheid: Er bestaat een duidelijke relatie tussen slaap en depressie. Een verminderde slaapkwaliteit verhoogt de gevoeligheid voor depressieve klachten en kan deze langer laten aanhouden.
7. Ondersteuning van het immuunsysteem: Tijdens de slaap produceert het lichaam stoffen, zoals cytokinen en antilichamen, die essentieel zijn voor een goed functionerend immuunsysteem. Vandaar dat men bij ziekte vaak meer slaapt.
8. Dromen en emotionele verwerking: In de REM-slaap worden emoties losgekoppeld van gebeurtenissen, een proces dat vergelijkbaar is met een vorm van nachtelijke therapie. Tevens wordt in deze fase de interpretatie van ervaringen verder verfijnd.

Slaap speelt dus een centrale rol in zowel fysieke als mentale gezondheid en is een uiterst complex proces. Heeft u behoefte aan advies of ondersteuning bij het verbeteren van uw slaap? Neem gerust contact op voor professioneel advies.

Voor meer informatie over slaap kijk op Wikipedia

Matthew Walker over slaap is je superkracht!