Insuline en de invloed op de bloeddruk

Als de bloeddruk structureel te hoog is, moet het hart harder werken kun je op termijn hartfalen of andere hartproblematiek ontwikkelen.

Wat is insulineresistentie?

Insulineresistentie is een toestand waarin lichaamscellen minder gevoelig worden voor insuline, waardoor glucose minder goed wordt opgenomen en de bloedsuikerspiegel stijgt. Het gevolg is ook dat het lichaam meer insuline aanmaakt, dit noem je hyperinsulinemie.
Lange termijn in deze toestand verkeren vergroot de kans op Diabetes type 2, het kan wel jaren duren voordat dit ontstaat.  

Insuline heeft meerdere effecten die kunnen bijdragen aan een hogere bloeddruk: 

1. Via de productie van extra aldosteron. Aldosteron is een hormoon dat wordt geproduceerd in de bijnieren en helpt bij het reguleren van de bloeddruk door de water- en zoutbalans in het lichaam te beheren via de nieren. Bij een hogere productie van aldosteron houdt het lichaam zout vast en ook water, meer zout en water in het bloed geeft een hogere bloeddruk. Insuline verhoogd de productie van aldosteron in je bloed.
2. Door groei van de vaatwanden. In de vaatwanden is de binnenste laag gemaakt van endotheelcellen. Insuline is een hormoon dat vooral voor groei zorgt, ook bij de endotheel cellen. Dit is een normaal proces. Maar als er te veel insuline is dan groeien de wanden meer dan normaal, het endotheel verdikt en versmalt en de bloeddruk neemt toe. 
3. De bloedvaten kunnen zich niet verwijden. NO (stikstof oxide) is een belangrijke stof die de vaten verwijd, endotheel cellen maken deze stof. De ruimte in de cel neemt toe en druk neemt af. Insuline stimuleert de productie van NO, om zo meer voedingsstoffen en zuurstof in de cellen te krijgen. In een toestand van te veel insuline en te veel aldosteron reageren de bloedvaten veel minder op de insuline om NO aan te maken, waardoor de bloeddruk hoog blijft. 
4. Het Sympathisch zenuwstelsel wordt gestimuleerd. Ons sympathische zenuwstelsel reguleert onze onderbewuste acties zoals hartslag, contractiekracht, grootte van de bloedvaten, zweet secretie etc. Het maakt ons klaar om te vechten of te vluchten, wat heel functioneel is. Hierbij stijgt ook de bloeddruk, wat daardoor meer bloed naar de spieren kan brengen. Maar als er geen dreiging is, dan start insuline dit proces subtiel op. Heb je te veel insuline in je bloed, dan is dit proces hyperactief en blijft onze bloeddruk net zo lang hoog tot dat de insuline gedaald is in ons bloed.
5. Ongezonde veranderingen in bloedlipiden. Lipiden zijn vetten of vet-soortige substanties die in ons bloed en weefsels zitten. Je lichaam slaat vet op om energie te sparen en als het energie nodig heeft breekt het deze vetten af in verzuren en die kun je weer verbranden als energie. Dyslipidemie is een staat waarin er een abnormale hoeveelheid vetzuren in je bloed zit.  De hoofdspelers zijn triglyceriden (TG), lage dichtheid lipoproteïne (LDL) en hoge dichtheid lipoproteïne (HDL). Volgens de meeste dokters is het LDL de ‘slechte’ en de HDL het ‘goede’ cholesterol. Insuline stimuleert met name de productie van LDL B, zie stukje hieronder voor meer uitleg.

Belangrijk te weten over LDL, HDL en TG.

LDL is verdeeld in twee soorten patronen:
A. Molecuul die groter maar een lagere dichtheid heeft (strandbal)
B. Molecuul die kleiner maar een hogere dichtheid heeft (golfbal) 
Gooi je beide ballen in het water, dan raakt de golfbal sneller de wand en de strandbal drijft mee met de bloedstroom, Dus LDL patroon B is een hoger risico op hart en vaatziekten. De grootte van LDL wordt niet meegenomen in een normaal cholesterol bloedonderzoek. Je kunt dit wel berekenen. Je deelt het TG niveau door HDL, dan krijg je een ratio die de LDL grootte kan voorspellen. Een lagere ratio <2,0 mg/dl is meer LDL A en een hogere ratio <2,0 mg/dl is meer LDL B
Insuline stimuleert met name de productie van LDL B in de lever (waar bijna alle cholesterol wordt gemaakt). De connectie van dyslipidemie en een hoge bloeddruk is door de opstapeling van lipiden in het bloed en met name bij de vaten waardoor er uiteindelijk arteriosclerose ontstaat.

Bij hoge bloedruk zoutarm eten? 

Stel je eet te veel zout? Je lichaam detecteert dit en stopt de productie van aldosteron en je scheidt het extra zout uit via de urine.
Eet je meer zout in een situatie waar er al een hoge bloeddruk is en een te hoog insuline gehalte? Dan reageert het lichaam niet meer op deze hoge zoutinname en stijgt het zout in het bloed en dus de bloeddruk.
Maar is zout dan het probleem?  
Ik denk dat extra zout eten met een hoge bloeddruk een extra druppel is die de emmer doet overlopen, maar dat het grootste gedeelte van de emmer gevuld is door te veel insuline. 

Samenvattend

• Insuline is een grote factor in het ontstaan van hoge bloeddruk, vaatwandverdikking, verminderde vaatverwijding en ongunstige cholesterolpatronen.
• Zout speelt een rol, maar het effect wordt sterk uitvergroot in een context van hyperinsulinemie.
• De echte sleutel ligt in de verlaging van insulinewaarden en verbetering van de insulinegevoeligheid (via leefstijl: beweging, gezond gewicht, minder (snelle) suikers, voldoende slaap, stressreductie).
• Daarmee verlaag je niet alleen de kans op diabetes type 2, maar ook op hoge bloeddruk, atherosclerose en uiteindelijk hartfalen.

Bron: Why we get sick, Benjamin Bikman (nu sinds juni 2025 in een Nederlandse vertaling)
Wil je meer van hem lezen/zien, zie zijn website.

Wil je meer weten hoe je je insuline niveau naar beneden kunt krijgen, neem contact met mij op.